اگر برای شما هم این پرسش پیش آمده که تیغه پرس برک چیست، این مقاله را دنبال کنید. پرس برک به ماشینی گفته می‌شود که برای خم یا فرم دهی فلزات به کار می‌رود. چیزی که دستگاه پرس برک را با سایر دستگاه‌های پرس متمایز می‌کند واژه برک (Brake) است که در انگلیسی به معنای ترمز است.
این واژه در اصل از ریشه کلمه فرانسوی Bras به معنی دسته (Handle) یا اهرم (Lever) است که برای اعمال محدودیت و تحت کنترل گرفتن چیزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در گذشته از دسته‌هایی برای توقف ماشین بخار و اهرم کنترل سرعت در قطار استفاده می‌شد که به آن برک می‌گفتند و افرادی که با این ابزارها کار می‌کرد، برک من گفته می‌شدند.
در دستگاه پرس برک بر خلاف سایر دستگاه‌های پرس، فک بالای دستگاه کاملا قابل کنترل است که موجب ایجاد فرم‌های دلخواه در ورق و قطعات فلزی خواهد شد.
پرس برک یکی از دستگاه‌های پرکاربرد صنایع فولاد و آهن است که از آن برای خمکاری ورق‌های فلزی استفاده می‌شود. اجزای اصلی این دستگاه، یک قسمت ثابت به نام ماتریس و یک قسمت متحرک به نام سنبه یا تیغه است.
روش کار دستگاه پرس برک به گونه‌ای است که ورق فلزی بر روی ماتریس قرار داده شده و با کمک فشار صفحاتی سنگین ثابت نگه داشته می‌شود؛ سپس یک سنبه از بالا به متریال نیرو وارد می‌کند که باید این فشار درست تنظیم شود، چرا که زوایای خمکاری به مقدار فشار وارد شده توسط سنبه به ورق بستگی دارد.
این نیرو می‌تواند پنوماتیک، هیدرولیک، الکتریکی یا مکانیکی باشد؛ از طرفی شکل نهایی ورق خم شده نیز به شکل سنبه و ماتریس وابسته است.
در این مقاله با انواع و جزئیات سنبه یا تیغه پرس برک یا دستگاه برک خم آشنا می‌شویم.
مکانیزم عملکرد دستگاه پرس برک
قالب سنبه ماتریس ابزاری است که با به کار گیری تعدادی کلمپ‌ها، به دستگاه پرس برک بسته شده و شامل دو قسمت ماتریس یا قالب و سنبه یا تیغه پرس برک است.
در دستگاه پرس برک 2 قالب به رام (فک بالایی) و تخت (فک پایینی) بسته می‌شوند؛ قالب بالایی که اصولا به شکل نوک پیکان است، سنبه نامیده شده و قالب پایینی که به تخت بسته شده و اصولا به شکل V است، ماتریس نام دارد.
سنبه و ماتریس از مهم‌ترین و دقیق‌ترین قسمت‌های تشکیل دهنده دستگاه پرس برک هستند که در نهایت فرم دهی نهایی اجسام فلزی مورد نظر در این دو قطعه شکل خواهد گرفت.
بیشتر بدانید: پرس برک ارزان
سنبه یا تیغه پرس برک:
قسمت بالایی سنبه‌ها بعد از ساخت توسط عملیات حرارتی آبکاری شده و بعد از سخت‌کاری استحکام آنها در مقابل سایش افزایش یافته است.
جنس سنبه‌ها باید فولاد سخت و مقاوم در مقابل سایش و ضربه باشد تا پس از کارکرد زیاد استهلاک کمتری پیدا کند سنبه به فک بالایی متصل بوده و دارای اشکال مختلفی است.
بیشتر بخوانید: کاربرد خمکاری ورق فلزی
ماتریس پرس برک:
ماتریس V شکل روی فک پایینی وصل بوده و بر اساس ضخامت ورق و زاویه و شکل خم متفاوت است؛ جنس این ماتریس نیز اکثرا از جنس فولادهای سنبه ساخته می‌شود.
تلرانس بین سنبه و ماتریس باید به مقدار معینی باشد، در غیر این صورت یا قطعه کار مطابق ابعاد خواسته شده تولید نشده است.
بیشتر بخوانید: سنبه ماتریس پرس برک
جنس ماتریس و سنبه یا تیغه پرس برک
نکته‌ای باید هنگام خرید دستگاه پرس برک به آن توجه کرد، علاوه بر شکل قالب‌ها و کاربرد آنها، جنس قالب پرس برک یعنی سنبه و ماتریس نیز می‌تواند برای هر جنس ورق متفاوت باشد. (پرس برک چیست و چه کاربردی دارد.)
طراحی و تفاوت در جنس قالب‌های دستگاه به گونه‌ای باید باشد که بتواند برای هر کسب و کاری نیاز تولید را برآورده کند؛ در نتیجه باعث ساخت انواع قالب‌های مختلف در این زمینه شده است.
نصب و جاگذاری قالب‌ها در دستگاه پرس برک به شکل مغناطیسی با استفاده از سیستم پیچ و مهره (Clamp) و یا به صورت اتوماتیک طراحی شده که بر حسب انتخاب خریدار، طراحی و ساخته می‌شوند.
برای مطالعه مقاله پرس برک دست دوم رو لینک کلیک کنید.
تفاوت مدل‌های تیغه پرس برک
پرس‌های برک (press brake) برقی معمولا تا 60 درصد مصرف انرژی کمتری نسبت به دیگر پرس برک‌های هیدرولیکی دارند؛ دلیل این امر این است که در زمانی که سنبه یا تیغه پرس برک حرکت نداشته باشد و سروو موتورها خاموش بوده و هنگام فشار روی دکمه ی پدال، شروع به حرکت می‌کند.
در واقع هرموقع که اپراتور با دستگاه کار نکند یا در حال تعویض قطعه کار باشد، دستگاه خاموش بوده و کار نمی‌کند.
بیشتر بخوانید: خمکاری ورق نازک چیست؟
انواع سنبه ماتریس یا تیغه پرس برک
سنبه ماتریس‌های کله غازی
برای ایجاد خم‌های تیز معمولا سنبه ماتریس‌هایی با زاویه شیار ۲۶، ۲۸، ۳۰ درجه به کار می‌رود؛ این خم‌ها برای موارد مختلفی مانند پیش خم و برگرداندن لبه روی لبه استفاده می‌شود.
سنبه ماتریس شعاعی
اگر شعاع داخلی بزرگ‌تر از شعاع استاندارد باشد، سنبه شعاعی برای پرس برک استفاده می‌شود. ماتریس دستگاه با توجه به شعاع سنبه مورد نظر انتخاب می‌شود؛ سنبه شعاعی هندسه‌های متفاوتی مانند هندسه کله غازی به منظور خمکاری U شکل را داراست.