خمکاری چیست؛ آشنایی با تکنیک‌ها، تجهیزات و کاربردها در صنعت

خمکاری یکی از فرایندهای کلیدی در صنایع فلزی است که به منظور تغییر شکل ورق‌های فلزی و ایجاد اشکال دلخواه انجام می‌شود. این فرایند با استفاده از فشار و نیروی مکانیکی، ورق‌های فلزی را به زوایای مشخص خم می‌کند و به تولید قطعاتی با دقت بالا و کیفیت مطلوب کمک می‌کند. خمکاری در صنایع مختلفی مانند خودروسازی، ساختمان‌سازی، تولید تجهیزات صنعتی و لوازم خانگی کاربرد دارد.

با پیشرفت تکنولوژی و ظهور دستگاه‌های پیشرفته مانند پرس برک CNC، دقت و کارایی این فرایند به طور چشمگیری افزایش یافته است. این دستگاه‌ها با قابلیت‌های برنامه‌ریزی و کنترل دقیق، امکان تولید قطعات پیچیده و متنوع را فراهم می‌آورند.

در این راستا، شناخت اصول خمکاری، انواع تکنیک‌ها و تجهیزات مورد استفاده، به بهبود کیفیت محصولات و افزایش بهره‌ وری در صنایع کمک شایانی می‌کند.

از این رو، مطالعه و بررسی (فرایند خمکاری چیست) به عنوان یک موضوع مهم و کاربردی در مهندسی و تولید، اهمیت ویژه‌ای دارد. در این مطلب از شرکت روتک به بررسی همه جانبه موضوع خمکاری خواهیم پرداخت.        

آشنایی با فرایند خم‌کاری؛ خمکاری چیست و چه کاربردهایی دارد؟

خمکاری (bending) به معنای ایجاد شکل منحنی یا تغییر زاویه در یک متریال است. این فرایند یکی از مراحل کلیدی در صنایع فلزی محسوب می‌شود و برای تغییر شکل قطعات به صورت زاویه‌دار استفاده می‌شود. خمکاری با اعمال فشار بر روی قطعات انجام می‌شود.

خمکاری ورق‌های فلزی یکی از فرایندهای مهم صنعتی است که در ساخت باکس‌های فلزی، ساختمان‌سازی، کشتی‌سازی و دیگر صنایع کاربرد دارد. این عملیات مکانیکی با وارد کردن فشار به ورق، آن را به زوایای مورد نظر خم می‌کند. روش‌های خمکاری بسته به جنس و ضخامت ورق، طرح مورد نظر و میزان خمش متفاوت است و می‌تواند به صورت گرم یا سرد انجام شود.

در فرایند خمکاری، دقت در محاسبه فشار وارد شده ضروری است تا از بروز مشکلاتی مانند چین‌خوردگی یا ترک خوردگی جلوگیری شود. روش‌های مختلفی مانند خمکاری V، خمکاری فلنج و خمکاری دورانی وجود دارد که بسته به نیاز نهایی قطعه انتخاب می‌شوند.

دستگاه‌های CNC پرس برک برای انجام خمکاری استفاده می‌شوند و می‌توانند علاوه بر خمکاری، عملیات دیگری مانند سوراخ‌ کاری و برش را نیز انجام دهند.

خمکاری به دلیل دقت و قابلیت شکل‌دهی به ورق‌های فلزی، در این صنایع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

کاربرد خمکاری ورق فلزی در صنایع مختلف به شرح زیر است:

• صنعت خودروسازی: در تولید قطعات بدنه، شاسی و اجزای داخلی خودرو مورد استفاده است.
• ساخت و ساز: در ساخت سازه‌های فلزی، نرده‌ها، درب‌ها و پنجره‌ها کاربرد دارد.
• صنعت الکترونیک: تولید باکس‌های فلزی برای تجهیزات الکترونیکی و حفاظ‌ها نقش دارد.
• کشتی‌سازی: ساخت قطعات بدنه و سازه‌های داخلی کشتی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• دامداری و کشاورزی: تولید تجهیزات و سازه‌های فلزی مانند قفس‌ها و انبارها کاربرد دارد.
• تولید مبلمان: در ساخت و تولید پایه‌ها و اجزای فلزی مبلمان کاربردی است.
• تجهیزات صنعتی: در تولید قطعات ماشین‌آلات و دستگاه‌های صنعتی نقش دارد.
• لوازم خانگی: در ساخت بدنه و اجزای فلزی لوازم خانگی مورد استفاده است.
• تجهیزات پزشکی: در تولید تجهیزات و ابزارآلات پزشکی که نیاز به دقت بالایی دارد نیز کاربردی است.

خم شدگی و نیرو برای خمکاری چیست؟

نیروی خمش نیرویی است که به طول یک عنصر اعمال می‌شود و می‌تواند به ناحیه‌ای خاص یا حتی نقطه‌ای از ساختار منتقل شود. این نیرو به تجهیزات تبدیل و سپس به قسمت‌های متحرک ماشین انتقال می‌یابد. اجزای دستگاه‌ها شامل جعبه فرمان با کلیدهای روشن و خاموش و کلید توقف دقیق تیغه‌ها در حین خمکاری است. دستگاه‌های پرس خم، شامل نوع مکانیکی و هیدرولیکی نیز برای خم کردن ورق‌های فلزی استفاده می‌شوند. نقشه‌های برش لیزر و خمکاری: خمکاری‌ها بر اساس نقشه‌های CNC طراحی و با دقت بالا اجرا می‌شوند.

روش‌های خمکاری ورق فلز شامل موارد زیر است:

• خمکاری V
• فلنج
• برشی
• دورانی
• کانالی
• هوایی

هر روش بسته به نوع و شکل مورد نظر انتخاب می‌شود و با دقت و مهارت اجرا می‌گردد.

رایج‌ترین روش‌های خمکاری چیست؟

خمکاری ورق‌های فلزی به منظور دستیابی به فرم‌های مورد نظر با استفاده از روش‌های مختلف انجام می‌شود.

این روش‌ها شامل:

خمکاری V شکل

پرکاربردترین روش که با استفاده از قالب و پانچ V شکل انجام می‌شود.

خمکاری به شکل Roll

شامل خمکاری منحنی با استفاده از سه غلتک و سیستم پرس هیدرولیک.

خمکاری به شکل U

شامل چهار مرحله که ورق بین دو قطعه قرار می‌گیرد و سپس با اعمال فشار به شکل U خم می‌شود.

خمکاری دوار

با استفاده از غلتک‌ها برای ایجاد زوایا و انحناها در فلز.

خمکاری لبه

نیازمند دقت و ظرافت بیشتر برای خم کردن لبه‌های فلزات.

این روش‌ها به تولید قطعات با کیفیت و کاربردی کمک می‌کنند و معمولا با دستگاه‌های CNC انجام می‌شوند.

انواع روش‌های خمکاری چیست؟

روش‌های خمکاری به سه دسته تقسیم می‌شوند:

• خمکاری گرم لوله فولادی
• خمکاری به روش القایی
• خمکاری سرد لوله فولادی

میزان ظرفیت خمکاری ورق‌های فولادی به میزان کربن موجود در آن‌ها وابسته است. با افزایش کربن، قابلیت خمکاری کاهش می‌یابد. خمکاری القایی با استفاده از جریان الکتریکی انجام می‌شود و برای ورق‌های با کربن 1/2 درصد به حالت سرد و بیشتر از آن به حالت گرم خمکاری می‌شود. ورق‌های غیرآهنی معمولا به روش سرد خمکاری می‌شوند.

متداول‌ ترین روش شکل‌دهی ورق‌های فلزی در خمکاری چیست؟

متداول‌ ترین روش فرم‌دهی ورق‌های فلزی شامل دو مرحله است: برشکاری با دستگاه‌های CNC و سپس خمکاری با همین دستگاه‌ها.

پس از برش، ورق‌ها به سالن خم منتقل می‌شوند تا با دقت و زاویه مناسب خم شوند. در صورت نیاز مشتری، پس از خمکاری، عملیات جوشکاری، آبکاری یا رنگ الکترواستاتیک انجام می‌گیرد.

خمکاری یکی از پرکاربردترین فرایندها در ساخت قطعات فلزی است و به روش‌های مختلفی نظیر ترمز فشاری و خمش قالب انجام می‌شود. دستگاه‌های خم کن دستی و برقی برای خمکاری استفاده می‌شوند. دستگاه دستی برای خم‌های کم انحنا و ورق‌های با ضخامت‌های مشخص طراحی شده و دارای فک‌های قابل تنظیم است.

در نهایت، قطعات پس از انجام این مراحل به مشتری تحویل داده می‌شوند.

خم‌کن‌های برقی در خمکاری چیست؟

ماشین‌های خم‌کن برقی نسبت به خم‌کن‌های دستی کارایی بیشتری دارند و در اندازه‌های یک تا شش متر تولید می‌شوند.

اجزای ماشین‌های خم‌کن برقی شامل:

• موتور الکتریکی و جعبه دنده معکوس‌کننده: این موتورها نیرو را برای خمکاری تامین می‌کنند.
• سه فک بالای دستگاه: حرکت این فک‌ها از الکتروموتور نصب‌ شده در پایه سمت راست تامین می‌شود.
• صفحه گردان: که با وابسته‌های خود نیرو را برای خمکاری دریافت می‌کند.

این اجزا باعث افزایش دقت و کارایی در فرایند خمکاری می‌شوند.

انواع خمکاری پرس 

خم در پرس ترمز به سه نوع مختلف تقسیم می‌شود که بسته به نوع کارکرد قطعه، موقعیت ابزار و ضخامت ورق انتخاب می‌شود. انواع خم‌ها شامل خم شدن هوا، خم پایین و خم سکه هستند.

• پانچ: این ابزار ریل‌شکل بلند با نوک شعاعی، شکل داخل خمش را تعیین می‌کند و به قوچ دستگاه وصل می‌شود. با حرکت پانچ‌ها، نیروی خمش تولید می‌شود.
• قالب: ابزار ریلی طویل با کانالی مقعر یا V شکل است که شکل بیرون قالب را تعیین می‌کند و معمولا ثابت است. این قالب‌ها در سطح پایینی ورق قرار می‌گیرند.
• خمش روی پرس ترمز: خمکاری CNC عمدتا با استفاده از پرس ترمز انجام می‌شود و نتیجه آن کارایی و سود بالا است. این روش دقت خوبی در فرم‌دهی ورق‌های فلزی دارد و امکان تکرار زاویه خم را فراهم می‌کند. خمکاری CNC برای ورق‌های نازک و ضخیم مناسب است و از نظر تکرارپذیری بسیار سودآور است.

ویژگی‌های روش‌های مختلف خمکاری چیست؟

خمکاری گرم لوله فولادی

معایب: بیضی شدن سطح مقطع، چروک خوردگی، نیاز به تمیز کاری دشوار، مصرف نیروی بالا و فرایند کند و گران‌ قیمتی است.

خمکاری به روش القایی

مزایا: عدم تولید آلودگی، مناسب برای لوله‌های بزرگ و قطور، قیمت کم و بازدهی بالا، کنترل بهتر بر روی چروک خوردگی و بیضی شدن مقطع ممکن است.

خمکاری سرد لوله فولادی

مزایا: سریع و ارزان، کنترل خوب بر روی عیوب و همچنین هیچ نیازی به تمیزکاری مکرر و تجهیزات گرمایی خاص ندارد.

انواع ماشین‌های خمکاری چیست؟

خمکاری ورق‌ها می‌تواند به‌صورت دستی یا ماشینی با استفاده از دستگاه پرس برک انجام شود. روش دستی برای ورق‌های نازک مناسب است، اما به دلیل آسیب و سرعت پایین، بیشتر از روش ماشینی در صنایع استفاده می‌شود. دستگاه‌های خمکاری به چهار دسته کلی تقسیم می‌شوند:

خم‌کن‌های دستی

دارای ساختار ساده و مناسب برای ورق‌های با طول محدود و ضخامت کم کاربرد دارد.

خم‌کن‌های ساده ستونی

شامل فک‌های بالا (ساده و لقمه‌ای) و دارای تنظیمات برای ضخامت‌های مختلف است و ورق بین دو فک قرار می‌گیرد و فک متحرک به پایین فرستاده می‌شود. مناسب برای خمکاری ورق‌های فولادی کم‌کربن تا 3 میلی‌متر، آلومینیومی تا 6 میلی‌متر و برنجی و مسی تا 5 میلی‌متر است.

دستگاه خمکاری مکانیکی

فرم‌دهی با اعمال فشار انجام می‌شود و برای تکنیک خمش هوا مناسب نیست. این دستگاه سرعت و دقت بالایی دارد و معمولا از قالب V استفاده می‌کند.

دستگاه خمکاری پنوماتیک

برای ایجاد خم در قسمت‌های کوچک فلز و با فشار کمتر استفاده می‌شود. نیروی هوای مورد نیاز توسط کمپرسور تامین می‌شود و ورق‌های تولیدی معمولا ارزان‌تر هستند.

دستگاه خمکاری هیدرولیک

محبوب‌ترین نوع دستگاه خمکاری است که برای فرم‌دهی با دقت بالا به کار می‌رود و مطابق با تکنولوژی روز ساخته شده است.

دستگاه خمکاری CNC

دقت بسیار بالایی دارد و می‌تواند خم‌هایی با فاصله کم ایجاد کند. این دستگاه معمولا دارای بستر 4.2 متری و ظرفیت 180 تن است.

خم‌کن‌های برقی

دارای طول 1 تا 6 متر و مناسب برای خمکاری ورق‌های فولادی تا ضخامت 6 میلی‌متر است؛ اجزای اصلی شامل موتور الکتریکی، فک بالا و صفحه گردان است.

ماشین‌های پرس خم‌کن

با استفاده از قالب‌های سنبه ماتریس پرس برک کار می‌کنند و برای صاف کردن و برجستگی ورق‌های فلزی به کار می‌روند. طول میز معمولا 2 تا 6 متر و در مدل‌های بزرگ‌تر تا 12 متر است.

معایب کلی خمکاری چیست؟

به طور کلی خمکاری دارای معایب مختلفی است که مهم‌ترین معایب آن عبارت‌اند از:

• ریکویل: بلند شدن ورق از روی بستر که با ورق‌گیر مناسب کاهش می‌یابد.
• گوش‌دار شدن: ناشی از ناهمسان‌گردی ورق است.
• گلویی شدن: انتخاب شعاع خم غیرمجاز که منجر به کاهش ضخامت می‌شود.
• پوست پرتقالی شدن: به دلیل دانه‌بندی درشت و کیفیت سطح ورق این اتفاق رخ می‌دهد.
• برگشت فنری: به دلیل خاصیت الاستیسیته متریال که پس از برداشتن نیروی خمکاری، مقداری برمی‌گردند.

انواع قالب‌های خمکاری چیست؟

قالب‌های خمکاری به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

قالب‌های خم با حرکت مستقیم

• قالب خم L شکل: نیروی ورق‌گیر با نیروی خمکاری برابر است و برای تولید نبشی‌ها استفاده می‌شود.
• قالب خم V شکل: ورق را به شکل V خم می‌کند و برای قطعاتی که نیاز به این شکل دارند، کاربرد دارد.
• قالب خم U شکل: امکان خمکاری همزمان لبه‌های قطعه U شکل را فراهم می‌کند و به دلیل برگشت فنری، قطعه با یک بیرون‌انداز از قالب خارج می‌شود.
• قالب خم Z شکل: قطعات Z شکل را می‌توان در دو مرحله یا در یک مرحله با تیراژ بالا تولید کرد.

قالب‌های خم با حرکت دورانی

• در این روش، سنبه با دوران خود لبه قطعه کار را خم می‌کند و محدودیتی برای زوایای منفی (بیش از 90 درجه) ندارد.

عوامل تاثیرگذار بر قیمت خمکاری چیست؟

قیمت خمکاری ورق تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد، از جمله:

• جنس و قیمت ورق آهن: نوع و قیمت ورق مستقیما بر هزینه تاثیرمی‌گذارد.
• فرم و ضخامت خمش: هرچه ضخامت و فرم پیچیده‌تر باشد، هزینه بالاتر می‌رود.
• وجود حفره یا شکل خاص: وجود حفره‌ها می‌تواند عملیات خمکاری را دشوارتر کرده و هزینه تولید را افزایش دهد.
• تعداد ورق‌ها: با افزایش تعداد ورق‌ها، هزینه کلی نیز افزایش می‌یابد.
• نوع دستگاه و قالب: بسته به تجهیزات مورد استفاده، قیمت نهایی متفاوت خواهد بود.

نکات و پارامترهای مهم خمکاری ورق

خمکاری یکی از عملیات رایج در صنعت فولاد است و در تولید محصولات مختلفی در صنایع ساختمان‌سازی، خودروسازی، کشاورزی و… کاربرد دارد. ورق‌های آهنی می‌توانند به روش‌های مختلفی مانند برشی، دورانی و خمکاری هوایی به اشکال U، Z و V خم شوند. انتخاب روش خمکاری به جنس فلز، ضخامت، درصد کربن، میزان سختی و فرم نهایی بستگی دارد و می‌تواند به‌صورت گرم یا سرد انجام شود.

معرفی بهترین دستگاه‌ها برای خمکاری

دستگاه پرس برک CNC

دستگاه پرس برک CNC برای خمکاری ورق‌های فلزی مختلف مانند فولاد کربن، فولاد ضد زنگ و آلومینیوم استفاده می‌شود. این دستگاه به ویژه برای خم کردن ورق‌ها با زاویه بیش از 90 درجه نیاز به سنبه‌های مخصوص دارد.

سیستم CNC مزایای قابل توجهی از جمله دقت، کارایی، تطبیق‌پذیری و صرفه‌جویی در هزینه نیروی کار ارائه می‌دهد. ساختار مکانیکی دستگاه شامل سازه، ستون، سنبه، میز کار و سیلندرهای اصلی است که با طراحی سه‌بعدی تحلیل شده‌اند تا استحکام آن‌ها تضمین شود.

فک متحرک بالایی قابلیت اتصال به سنبه‌های چندبخشی را دارد و طراحی C شکل بدنه امکان خمکاری ورق‌های با ضخامت‌های مختلف را فراهم می‌کند. بدنه دستگاه از فولاد با کیفیت بالا ساخته شده و در کوره تنش‌گیری حرارت داده می‌شود تا عملکرد دقیق و قابل اعتمادی را برای مدت طولانی تضمین کند.

سیستم هیدرولیک یکپارچه، تعمیر و نگهداری آسان و عملکرد بهینه را فراهم می‌آورد. همچنین، کنترلرهای لمسی و سیستم‌های هیدرولیک با کیفیت بالا، کارایی و ایمنی دستگاه را افزایش می‌دهند.

ویژگی‌های کلیدی شامل:

• محور V برای توزیع یکنواخت نیرو
• نگهدارنده‌های عقب برای تنظیم ابعاد خمش
• سیستم فرمان CNC برای تنظیم دقیق زاویه
• سنبه‌های چندبخشی و ماتریس‌های متنوع
• سیستم هیدرولیک با راندمان بالا

این دستگاه به دلیل طراحی مهندسی دقیق و تکنیک‌های پیشرفته تولید، به یک ابزار ارزشمند در عملیات خمکاری تبدیل شده است.

بیشتر بدانید: راهنمای خرید دستگاه پرس برک

دستگاه پرس برک NC

پرس برک هیدرولیک دستگاهی کلیدی در خمکاری ورق‌های فلزی است که بر کیفیت، دقت و راندمان پردازش تاثیرگذار است. این دستگاه در صنایع مختلف مانند خودرو، تولید برق و نفت و گاز کاربرد دارد. طراحی آن با تکنولوژی روز اروپا و بدنه‌ای سخت‌کاری شده و مستحکم، دقت خمکاری را بهبود می‌بخشد.

سیستم کنترل هیدرولیک یکپارچه، تعمیر و نگهداری آسان و عملکرد دقیق را تضمین می‌کند. محورهای X و Y توسط سروو موتور کنترل می‌شوند و این امکان را فراهم می‌آورد که موقعیت خمکاری به دقت تعیین شود. ساختار مکانیکی دستگاه شامل میز کار، سنبه، سیلندر و ستون است که با استفاده از طراحی سه‌بعدی و تحلیل فنی استحکام آن‌ها تضمین می‌شود.

مزایای این دستگاه شامل سیستم جبران ساز Crowning برای افزایش دقت، نگهدارنده‌های محور عقب برای تنظیم ابعاد خم و سیستم حرکتی دقیق است. همچنین، سیستم هیدرولیک با نیروی کارآمد و قابلیت اطمینان بالا، موجب کاهش نیاز به تعمیر و نگهداری می‌شود.

ویژگی‌های کلیدی دستگاه شامل کنترلرهای قابل برنامه‌ریزی، سنبه‌های چندبخشی، ماتریس‌های متنوع و سیستم‌های ایمنی مانند پرده محافظ نوری است که به حفاظت از اپراتور کمک می‌کند. در نهایت، طراحی مهندسی دقیق و استفاده از تکنیک‌های مدرن موجب افزایش کارایی و طول عمر دستگاه شده است.

جمع بندی موضوع خمکاری چیست؟

خمکاری فرایندی است که در آن ورق‌های فلزی با استفاده از فشار و تکنیک‌های مختلف به اشکال دلخواه تبدیل می‌شوند. این عملیات در صنایع مختلف مانند ساختمان‌سازی، خودروسازی، کشاورزی و الکترونیک کاربرد دارد. خمکاری می‌تواند به دو صورت دستی و ماشینی انجام شود که هر کدام ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند.

عوامل موثر  بر قیمت خمکاری شامل جنس و قیمت ورق، فرم و ضخامت خمش، وجود حفره‌ها و نوع دستگاه و قالب مورد استفاده است. روش‌های خمکاری می‌توانند شامل خمکاری گرم یا سرد باشند و انتخاب روش مناسب به ویژگی‌های فلز و نیازهای پروژه بستگی دارد.

در نهایت، خمکاری به عنوان یک تکنیک کلیدی در تولید قطعات و محصولات فلزی، نقش مهمی در پیشرفت صنایع مختلف ایفا می‌کند.

در این مطلب از شرکت روتک شما را با خمکاری آشنا کردیم. شما می‌توانید با دریافت مشاوره از کارشناسان مجرب ما، مناسب‌ترین دستگاه را تهیه کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره خرید و آشنایی با دستگاه‌های مختلف به سایت روتک سر بزنید یا با ما تماس حاصل کنید.