در هنرهای زیبا، اصطلاح «قلم و جوهر» به یک تکنیک طراحی گفته میشود. این اصطلاح شامل استفاده از جوهرهای سیاه و رنگی دیگر میشود که بر روی یک صفحه (معمولاً کاغذ) با قلم یا قلم مخزندار نقش میشود.
این روش طراحی سنتی توسط هنرمندان غربی از دوران باستان-مصر برای طرحها، تکمیل (ظریف کاری) طراحیهای عظیم و یا جوهر و نقاشیها استفاده میشد. همچنین یکی از موارد اصلی که از جوهر و قلم در تصویرسازی کتاب و در طراحی خودکار سوررئالیستی است.
اوبری بردزلی تصویرگر بزرگ بریتانیایی، یکی از افرادی است که از جوهر و قلم استفاده میکرد.
تاریخچه اولیه جوهر و قلم
مکتشفان با جستجو در فرهنگهای باستانی دریافتند، استفاده از جوهر در نقاشیها و هنرهای زیبا ریشه عمیقی دارد. یکی از اولین تصاویر باقی مانده در تاریخچه هنر یونان، که با قلم و رنگ (روی کاغذ) کشیده شده است، ربوده شدن بریسیس (حدود 300 سال پس از میلاد) توسط یک هنرمند یونانی ناشناس است. این طرح در کتابخانه Bayerische Staatsbibliothek مونیخ آلمان نگهداری میشود.
این روش سنتی در درجه بالایی از هنر چینی، که مربوط به هنرهای سلسله تانگ (618-906) و هنرهای سلسله سونگ (960-1279) و پس از آن در ژاپن در دوره موروماچی (1338-1573) توسعه یافت.
قلم و جوهر، همیشه ابزار اصلی هنر و خوشنویسی آسیایی در چین، کره و ژاپن بوده است. نقاشی سنتی چینی با قلممویی که از موی حیوانات تهیه شده و جوهر سیاه یا رنگی انجام میشود. در آن زمان روغنها استفاده نمیشدند.
اجرای طرح اصلی (کلیت طرح) «pai-miao» و جوهر به کار رفته در پاشش «p’o-mo» نامیده می شدند. محبوب ترین نوع متریال برای نقاشی کاغذ یا ابریشم است، اما برخی از نقاشیها بر روی دیوار یا lacquerware (نوعی ظرف سنتی در آسیای شرقی) اجرا می شدند.
عموما هنرمندان اثر هنری را بعد از تکمیل شدن روی طومارها نصب و آویزان میکردند یا می پیچیدند.
نقاشی های قلم و جوهر رنسانس
در دوران رنسانس، قلم و خودکار با جوهر در مقابل خط گسترده زغالسنگ و گچ بهعنوان ابزار نوشتاری ظریف بود. نمونه این اثرها، اثر دقیق قلم و جوهر توسط طراح برجسته لئوناردو داوینچی در اثر پنج سر گروتسک است.
کتاب Libro dell’Arte، کتابچه راهنمای عملی است که استاد اولیه رنسانس، Cennino Cennini (حدود 1370-1440) نوشته است، شاگردان پس از یک سال تمرین بر روی لوح های با قلم، به تمرین طراحی با قلم و جوهر روی کاغذ می پرداختند.
در دوره رنسانس، رایج ترین جوهر در ایتالیا از زنگ و براده آهن ساخته می شد به جوهر گال آهن معروف است. اجزای اصلی آن گردو، رزین و اسید تانیک بود. این جوهر را در آب قرار می دادند، خیس شده و صاف می شد سپس با سولفات های آهن و صمغ عربی مخلوط می کردند. نتیجه این ترکیب یک مایع سیاه ایده آل (جوهر) برای طراحی است.
با گذشت زمان، استفاده از این جوهر بسیار کمتر شد. در بیشتر نقاشی های دوره رنسانس، جوهر سیاه بود ولی اکنون قهوه ای شدند.
برای نوشتن و رسم نقوش روی کاغذ از جوهر، با استفاده از خودکار انجام می شد. طیف گسترده ای از خط ها (از بسیار نازک تا بسیار گسترده) در نقاشی های برادران جنتیله بلینی و جیوانی بلینی نشان داده شده است.
جوهر در رنسانس برای طیف گسترده ای از طراحی ها (از طرح های اولیه تا طرح نهایی) استفاده می شد.
جوهر رقیق شده را نیز می توان با قلم مو برای سایه انداختن در نقاشی استفاده کرد. این روش اغلب با جوهر گال آهن انجام می شد. اما میتوان آن را با Bistre نیز انجام داد (Bistre رنگدانه های قهوه ای است که با جوشاندن دوده چوب تهیه می شود)
هنرمندان گهگاه نقاشیهای قلم مو را با جوهر یا بیستر بدون خودکار می ساختند. نمونههای آن می توان کتابهای “سر مرد میانسال” (حدود 1507) اثر ویتوره کارپاچیو و “مطالعه برای مسیح در بحث” (1508) اثر رافائل درپری را نام برد.
طراحی چهره در دنیای مدرن
طراحی چهره هنری است که اغلب به صورت زنده با یک انسان در حالتی طبیعی انجام می شود. طراحی با نگاه کردن به یک انسان، به هنرمند کمک می کند بافت پوست و ماهیچه های صورت را به بهترین شکل به تصویر بکشد.
روش دیگر طراحی چهره استفاده از عکس است. با پیشرفت فناوری نانو، دانشمندان به فناوری لیزر دست یافتند که با کمک آن حکاکی هایی انجام می دهند. دستگاه لیزر حکاکی، تصاویر را کاملا دقیق روی متریال حکاکی می کنند.